Hadrosauroidea: differenze tra le versioni
m →top: smistamento lavoro sporco e fix vari |
Formattazione pagina |
||
Riga 1: | Riga 1: | ||
{{F|rettili estinti|luglio 2017}} |
|||
{{Tassobox |
{{Tassobox |
||
|nome= Hadrosauroidea |
|nome= Hadrosauroidea |
||
|statocons= fossile |
|statocons= fossile |
||
|immagine= |
|immagine=Tethyshadros insularis.JPG |
||
|didascalia= |
|didascalia=Fossile olotipo di ''[[Tethyshadros insularis]]'' |
||
<!-- CLASSIFICAZIONE --> |
<!-- CLASSIFICAZIONE --> |
||
|dominio= [[Eukaryota]] |
|dominio= [[Eukaryota]] |
||
Riga 16: | Riga 15: | ||
|nanophylum= |
|nanophylum= |
||
|superclasse= |
|superclasse= |
||
|classe= |
|classe= |
||
|sottoclasse= |
|sottoclasse= |
||
|infraclasse= |
|infraclasse= |
||
|superordine= [[Dinosauria]] |
|superordine= [[Dinosauria]] |
||
|ordine= |
|ordine=[[Ornithischia|† Ornithischia]] |
||
|nanordine= |
|nanordine= |
||
|sottordine=[[Ornithopoda|† Ornithopoda]]{{Tassobox gruppo generico|titolo=<small>[[Clade]]</small>|nome=[[Ankylopollexia|† Hadrosauriformes]]}} |
|||
|sottordine= [[Ornithopoda]] |
|||
|infraordine= |
|infraordine= |
||
|superfamiglia=† '''Hadrosauroidea'''<br /><small>[[Edward Drinker Cope|Cope]], 1869</small> |
|||
|superfamiglia= |
|||
|famiglia= |
|famiglia= |
||
|sottofamiglia= |
|sottofamiglia= |
||
|tribù= |
|tribù= |
||
Riga 32: | Riga 31: | ||
|sottogenere= |
|sottogenere= |
||
|specie= |
|specie= |
||
<!-- NOMENCLATURA BINOMIALE: --> |
|||
|suddivisione = |
|||
|biautore=[[Joseph Leidy|Leidy]] |
|||
|binome=† [[Hadrosaurus foulkii]] |
|||
|bidata=1858 |
|||
|suddivisione =[[Sottogruppo|Sottogruppi]] |
|||
|suddivisione_testo= |
|suddivisione_testo= |
||
* † ''[[Altirhinus kurzanovi|Altirhinus]]'' |
|||
* † ''[[Batyrosaurus]]'' |
|||
* † ''[[Bolong yixianensis|Bolong]]''? |
|||
* † ''[[Choyrodon]]'' |
|||
* † ''[[Datonglong]]'' |
|||
* † ''[[Equijubus]]'' |
|||
* † ''[[Gongpoquansaurus]]'' |
|||
* † ''[[Koshisaurus]]'' |
|||
* † ''[[Jinzhousaurus yangi|Jinzhousaurus]]''? |
|||
* † ''[[Mantellisaurus atherfieldensis|Mantellisaurus]]''? |
|||
* † ''[[Ouranosaurus]]''? |
|||
* † ''[[Penelopognathus]]'' |
|||
* † ''[[Probactrosaurus gobiensis|Probactrosaurus]]'' |
|||
* † ''[[Siamodon nimngami|Siamodon]]'' |
|||
* † ''[[Sirindhorna]]'' |
|||
* † ''[[Xuwulong yueluni|Xuwulong]]'' |
|||
* † ''[[Zuoyunlong]]'' |
|||
* † [[Hadrosauromorpha]] |
|||
|sinonimi= |
|||
* Trachodontoidea <small>[[Richard Lydekker|Lydekker]], 1888</small> |
|||
* Hadrosauria <small>[[Friedrich von Huene|Huene]], 1956</small> |
|||
}} |
}} |
||
'''Hadrosauroidea''' è un [[clade]], o [[Superfamiglia (tassonomia)|superfamiglia]], di [[dinosauri]] [[Ornithischia|ornithischi]] che include i dinosauri "a becco d'anatra", o [[Hadrosauridae|adrosauri]], e tutti i dinosauri più strettamente imparentati con ''[[Hadrosaurus]]'' che con ''[[Iguanodon]]''. Molti hadrosauroidi primitivi, tra cui gli asiatici ''[[Probactrosaurus]]'' e ''[[Altirhinus]]'', vengono tradizionalmente inclusi nel gruppo [[Parafilia|parafiletico]] (gruppo innaturale) "Iguanodontidae". Grazie all'analisi cladistica, gli [[Iguanodontidae]] tradizionali sono stati largamente sciolti e probabilmente includono solo ''Iguanodon'' e, forse, i suoi parenti più stretti. |
|||
==Classificazione== |
==Classificazione== |
||
Il [[cladogramma]] qui sotto riportato segue l'analisi di Andrew McDonald (2012), e mostra la posizione di Hadrosauroidea all'interno di [[Styracosterna]]:<ref name=McDonaldUpdate>{{Cite journal | last1 = McDonald | first1 = A. T. | editor1-last = Farke| editor1-first =Andrew A| title = Phylogeny of Basal Iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia): An Update | doi = 10.1371/journal.pone.0036745 | journal = PLoS ONE | volume = 7 | issue = 5 | pages = e36745 | url = http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0036745| year = 2012 | pmid = 22629328| pmc =3358318 }}</ref> |
|||
===Tassonomia=== |
|||
*'''Superfamiglia Hadrosauroidea''' |
|||
**''[[Equijubus]]'' |
|||
**''[[Jinzhousaurus]]'' |
|||
**''[[Nanyangosaurus]]'' |
|||
**''[[Shuangmiaosaurus]]'' |
|||
**''[[Altirhinus]]'' |
|||
**''[[Cedrorestes]]'' |
|||
**''[[Eolambia]]'' |
|||
**''[[Fukuisaurus]]'' |
|||
**''[[Glishades]]'' |
|||
**''[[Jeyawati]]'' |
|||
**''[[Ouranosaurus]]'' |
|||
**''[[Penelopognathus]]'' |
|||
**''[[Zuoyunlong]]'' |
|||
**''[[Probactrosaurus]]'' |
|||
**''[[Protohadros]]'' |
|||
**''[[Jintasaurus]]'' |
|||
**''[[Tanius]]'' |
|||
**''[[Bactrosaurus]]'' |
|||
**''[[Levnesovia]]'' |
|||
**''[[Gilmoreosaurus]]'' |
|||
**''[[Tethyshadros]]'' |
|||
**'''Famiglia [[Hadrosauridae]]''' |
|||
{{clade| style=font-size:100%;line-height:80% |
|||
=== Filogenesi === |
|||
|label1=[[Styracosterna]] |
|||
[[Cladogramma]] da Norman (2002) e Godefroit, Li & Shang (2005). |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Uteodon aphanoecetes]]'' |
|||
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
|||
|3={{clade |
|||
|label1='''Hadrosauroidea''' |
|||
|1={{clade |
|1={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Hippodraco scutodens]]'' |
||
|2=''[[Theiophytalia kerri]]'' }} |
|||
|2={{clade |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Altirhinus]]'' |
|||
|2=''[[Eolambia]]'' }} |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Protohadros]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Probactrosaurus]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|label1= [[Hadrosauridae]] |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Telmatosaurus]]'' |
|||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Iguanacolossus fortis]]'' |
||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
| |
|1=''[[Lanzhousaurus magnidens]]'' |
||
| |
|2={{clade |
||
|1=[[ |
|1=''[[Kukufeldia tilgatensis]]'' |
||
|2= |
|2={{clade |
||
|1=''[[Barilium dawsoni]]'' |
|||
}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
|label2=[[Ankylopollexia|Hadrosauriformes]] |
|||
|2={{clade |
|||
[[Cladogramma]] da Hai-Lu You e Da-Qing Li (2009). |
|||
|1=''[[Iguanodon|Iguanodon bernissartensis]]'' |
|||
|label2='''Hadrosauroidea''' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Mantellisaurus atherfieldensis]]'' |
|||
|2=Altri hadrosauroidi }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
Il [[cladogramma]] qui sotto segue l'analisi di Wu Wenhao e Pascal Godefroit (2012):<ref name=BolongRev>{{cite book |author1=Wu Wenhao |author2=Pascal Godefroit |year=2012 |chapter=Anatomy and Relationships of ''Bolong yixianensis'', an Early Cretaceous Iguanodontoid Dinosaur from Western Liaoning, China |editor=Godefroit, P. |title=Bernissart Dinosaurs and Early Cretaceous Terrestrial Ecosystems |publisher=Indiana University Press |pages=293–333}}</ref> |
|||
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
||
|label1= |
|label1=[[Ankylopollexia|Hadrosauriformes]] |
||
|1={{clade |
|1={{clade |
||
| |
|label1= [[Iguanodontidae]] |
||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Iguanodon]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Ouranosaurus]]'' |
|||
|2=''[[Mantellisaurus]]'' }} }} |
|||
|label2= '''Hadrosauroidea''' |
|||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1= |
|1=''[[Bolong]]'' |
||
|1=''[[Eolambia]]'' |
|||
|2=''[[Fukuisaurus]]'' }} |
|||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[Equijubus]]'' |
|1=''[[Equijubus]]'' |
||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Jinzhousaurus]]'' |
||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Altirhinus]]'' |
||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Batyrosaurus]]'' |
||
|2={{clade |
|2={{clade |
||
|1=''[[ |
|1=''[[Probactrosaurus]]'' |
||
|2= |
|2={{clade |
||
| |
|1=''[[Eolambia]]'' |
||
| |
|2={{clade |
||
| |
|1=''[[Protohadros]]'' |
||
|2={{clade |
|||
}} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
|1=''[[Bactrosaurus]]'' |
|||
|2=''[[Levnesovia]]'' |
|||
|3={{clade |
|||
|1=''[[Shuangmiaosaurus]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Tethyshadros]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Telmatosaurus]]'' |
|||
|2=[[Hadrosauridae]] }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
Questo [[cladogramma]] segue l'analisi filogenetica di Prieto-Marquez e Norell (2010):<ref name="Prieto-Marquez2010">{{cite journal|author=Albert Prieto-Marquez|author2=Mark A. Norell|last-author-amp=yes |year=2010 |title=Anatomy and Relationships of ''Gilmoreosaurus mongoliensis'' (Dinosauria: Hadrosauroidea) from the Late Cretaceous of Central Asia |journal=American Museum Novitates |volume=3694 |pages=1–52 |ISSN=0003-0082 |url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/2246/6080/1/N3694.pdf |doi=10.1206/3694.2}}</ref> |
|||
[[Cladogramma]] da Prieto-Marquez e Norell (2010). |
|||
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
||
Riga 145: | Riga 154: | ||
|2=''[[Nanyangosaurus]]'' |
|2=''[[Nanyangosaurus]]'' |
||
|3=''[[Lophorhothon]]'' |
|3=''[[Lophorhothon]]'' |
||
|4=[[Hadrosauridae]] |
|4=[[Hadrosauridae]] }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
||
}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
Un'analisi [[Filogenesi|filogenetica]] eseguita da Ramírez-Velasco ''et al.'' (2012) hanno stabilito una grande politotomia di tutti gli hadrosauroidi più derivati di ''[[Probactrosaurus]]'' ma meno derivati di [[Hadrosauridae]]. L'esclusione di ''[[Claosaurus]]'', ''[[Jeyawati rugoculus|Jeyawati]]'', ''[[Levnesovia]]'', ''[[Nanyangosaurus]]'', ''[[Shuangmiaosaurus]]'' e ''[[Telmatosaurus]]'' dalla politomia risultò in una topologia più risoluta.<ref name=Huehuecanauhtlus>{{Cite journal|author1=Angel Alejandro Ramírez-Velasco |author2=Mouloud Benammi |author3=Albert Prieto-Márquez |author4=Jesús Alvarado Ortega |author5=René Hernández-Rivera |year=2012 |title=''Huehuecanauhtlus tiquichensis'', a new hadrosauroid dinosaur (Ornithischia: Ornithopoda) from the Santonian (Late Cretaceous) of Michoacán, Mexico |journal=Canadian Journal of Earth Sciences |volume=49 |issue=2 |pages=379–395 |doi=10.1139/e11-062 |url=http://www.nrcresearchpress.com/doi/abs/10.1139/e11-062 }}</ref> |
|||
{{clade| style=font-size:90%;line-height:85% |
|||
|label1='''Hadrosauroidea''' |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Jinzhousaurus yangi]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Fukuisaurus tetoriensis]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Penelopognathus weishampeli]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Equijubus normani]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Probactrosaurus gobiensis]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Eolambia caroljonesa]]'' |
|||
|2=''[[Protohadros byrdi]]'' }} |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Tanius sinensis]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Bactrosaurus johnsoni]]'' |
|||
|2=''[[Glishades ericksoni]]'' }} |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Gilmoreosaurus|Gilmoreosaurus mongoliensis]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1=''[[Huehuecanauhtlus tiquichensis]]'' |
|||
|2={{clade |
|||
|1={{clade |
|||
|1=''[[Jintasaurus meniscus]]'' |
|||
|2=''[[Tethyshadros insularis]]'' }} |
|||
|2=[[Hadrosauridae]] }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
|||
== Note == |
|||
<references/> |
|||
== Altri progetti == |
== Altri progetti == |
Versione delle 21:46, 8 apr 2019
Hadrosauroidea | |
---|---|
Fossile olotipo di Tethyshadros insularis | |
Stato di conservazione | |
Fossile | |
Classificazione scientifica | |
Dominio | Eukaryota |
Regno | Animalia |
Phylum | Chordata |
Superordine | Dinosauria |
Ordine | † Ornithischia |
Sottordine | † Ornithopoda |
Clade | † Hadrosauriformes |
Superfamiglia | † Hadrosauroidea Cope, 1869 |
Nomenclatura binomiale | |
† Hadrosaurus foulkii Leidy, 1858 | |
Sinonimi | |
Sottogruppi | |
|
Hadrosauroidea è un clade, o superfamiglia, di dinosauri ornithischi che include i dinosauri "a becco d'anatra", o adrosauri, e tutti i dinosauri più strettamente imparentati con Hadrosaurus che con Iguanodon. Molti hadrosauroidi primitivi, tra cui gli asiatici Probactrosaurus e Altirhinus, vengono tradizionalmente inclusi nel gruppo parafiletico (gruppo innaturale) "Iguanodontidae". Grazie all'analisi cladistica, gli Iguanodontidae tradizionali sono stati largamente sciolti e probabilmente includono solo Iguanodon e, forse, i suoi parenti più stretti.
Classificazione
Il cladogramma qui sotto riportato segue l'analisi di Andrew McDonald (2012), e mostra la posizione di Hadrosauroidea all'interno di Styracosterna:[1]
Styracosterna |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Il cladogramma qui sotto segue l'analisi di Wu Wenhao e Pascal Godefroit (2012):[2]
Hadrosauriformes |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Questo cladogramma segue l'analisi filogenetica di Prieto-Marquez e Norell (2010):[3]
Hadrosauroidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Un'analisi filogenetica eseguita da Ramírez-Velasco et al. (2012) hanno stabilito una grande politotomia di tutti gli hadrosauroidi più derivati di Probactrosaurus ma meno derivati di Hadrosauridae. L'esclusione di Claosaurus, Jeyawati, Levnesovia, Nanyangosaurus, Shuangmiaosaurus e Telmatosaurus dalla politomia risultò in una topologia più risoluta.[4]
Hadrosauroidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Note
- ^ Phylogeny of Basal Iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia): An Update, in PLoS ONE, vol. 7, n. 5, 2012, pp. e36745, DOI:10.1371/journal.pone.0036745.
- ^ Godefroit, P. (a cura di), Anatomy and Relationships of Bolong yixianensis, an Early Cretaceous Iguanodontoid Dinosaur from Western Liaoning, China, in Bernissart Dinosaurs and Early Cretaceous Terrestrial Ecosystems, Indiana University Press, 2012, pp. 293–333.
- ^ Albert Prieto-Marquez, Anatomy and Relationships of Gilmoreosaurus mongoliensis (Dinosauria: Hadrosauroidea) from the Late Cretaceous of Central Asia (PDF), in American Museum Novitates, vol. 3694, 2010, pp. 1–52, DOI:10.1206/3694.2.
- ^ Huehuecanauhtlus tiquichensis, a new hadrosauroid dinosaur (Ornithischia: Ornithopoda) from the Santonian (Late Cretaceous) of Michoacán, Mexico, in Canadian Journal of Earth Sciences, vol. 49, n. 2, 2012, pp. 379–395, DOI:10.1139/e11-062.
Altri progetti
- Wikimedia Commons contiene immagini o altri file su Hadrosauroidea
- Wikispecies contiene informazioni su Hadrosauroidea