Deseadano

Da Wikipedia, l'enciclopedia libera.
Vai alla navigazione Vai alla ricerca

Il Deseadano (in spagnolo: Deseadense) è un periodo della scala dei tempi geologici che si estende tra 29 e 21 milioni di anni fa, compreso tra il Paleogene e il Neogene, e utilizzato specificamente per la classificazione SALMA (dall'inglese: South American land mammal age) dei mammiferi terrestri del Sud America. In questa scala, segue il Tinguiriricano e precede il Colhuehuapiano.[1]

Etimologia[modifica | modifica wikitesto]

Il Deseadano deriva il suo nome dalla Formazione Deseado del Massiccio del Deseado, situato nella parte orientale della Patagonia argentina.

Formazioni[modifica | modifica wikitesto]

Formazione
Paese Bacino Note
Formazione Deseado Bandiera dell'Argentina Argentina Massiccio del Deseado [2]
Formazione Abanico Bandiera del Cile Cile Bacino Abanico [3][4]
Formazione Agua de la Piedra Formation Bandiera dell'Argentina Argentina Precordillera [5]
Formazione Barzalosa Bandiera della Colombia Colombia Valle Magdalena superiore [6]
Formazione Castillo Bandiera del Venezuela Venezuela Bacino Falcón [7]
Formazione Chambira Bandiera del Perù Perù Bacino Ucayali [8]
Formazione Chilcatay Bandiera del Perù Perù Bacino Pisco [9][10]
Formazione Dos Bocas Formation Bandiera dell'Ecuador Ecuador Bacino Progreso [11]
Formazione Fray Bentos Bandiera dell'Argentina Argentina
Bandiera dell'Uruguay Uruguay
Bacino Paraná [12][13]
Formazione Monte León Bandiera dell'Argentina Argentina Bacino Austral [14][15]
Formazione Moquegua Bandiera del Perù Perù Bacino Moquegua [16]
Formazione Mugrosa Bandiera della Colombia Colombia Valle Magdalena [17]
Formazione Petaca Bandiera della Bolivia Bolivia Cintura sub andina [18][19]
"Puca Group" - fauna Lacayani Bandiera della Bolivia Bolivia Cintura sub andina [20]
Formazione Río Baguales Bandiera del Cile Cile Bacino Aysén [21]
Formazione Salla Bandiera della Bolivia Bolivia Bacino Salla-Luribay [22]
Formazione Sarmiento Bandiera dell'Argentina Argentina Bacino Golfo San Jorge [23][24]
Formazione Tremembé /Formazione São Paulo Bandiera del Brasile Brasile Bacino Taubaté [25]

Fossili[modifica | modifica wikitesto]

Gruppo Fossili Formazione Note
Mammiferi Ancylocoelus frequens, A. minor, Archaeohyrax patagonicus, Archaeutatus malaspinensis, Argyrohyrax proavus, Asmodeus osborni, Australohyaena antiqua, Cephalomys arcidens, C. plexus, Chubutomys simpsoni, Deseadomys arambourgi, Liarthrus copei, Litodontomys chubutensis, Meteutatus aff. lagenaformis, Parastrapotherium holmbergi, Progaleopithecus tournoueri, Protosteiromys asmeodeophilus, P. medianus, Prozaedyus aff. impressus, cf. Sallacyon hoffstetteri, Scotamys antiquus, Stenotatus aff. ornatus, Trachytherus spegazzinianus, Astrapotherium sp., Coresodon sp., Deuterotherium sp., Hegetotherium sp., Homalodontotherium sp., Leontinia sp., Nesodon sp., Octodontotherium sp., Trimerostephanos sp., Palaeothentidae indet. Deseado [26][27]
Archaeohyrax suniensis, Argyrohyrax proavus, Asmodeus petrasnerus, Fieratherium sorex, Gualta cuyana, Hegetotheriopsis sulcatus, Mendozahippus fierensis, Meteutatus aff. lagenaformis, Proborhyaena gigantea, Prohegetotherium malalhuense, P. schiaffinoi, P. cf. sculptum, Propachyrucos cf. smithwoodwardi, ?Prozaedyus aff. impressus, Pyrotherium romeroi, Stenotatus aff. ornatus, Trachytherus cf. spegazzinianus, cf. Archaeotypotherium sp., Pharsophorus sp., Proadinotherium sp., Progaleopithecus sp., cf. Prosotherium sp., Acaremyidae indet., Glyptodontidae indet., Interatheriidae indet., Litopterna indet., ?Megalonychidae indet., Notohippidae indet., Toxodontidae indet. Agua de la
Piedra
[28]
[29][30]
[31]
Lophiodolodus chaparralensis, Xenastrapotherium chaparralensis, Proadinotherium sp., Protheosodon sp., Astrapotheriidae indet. Barzalosa [32]
Canaanimico amazonensis, Chambiramys shipiborum, C. sylvaticus, Deseadomys cf. arambourgi, Loretomys minutus, Palaeosteiromys amazonensis, Plesiosteiromys newelli, Maquiamys praecursor, Ucayalimys crassidens, Abderites sp., aff. Eosallamys sp., cf. Neoglyptatelus sp., Adelphomyinae indet., Anthropoidea indet., Astrapotheriidae indet., ?Caenolestidae indet., Caviomorpha indet., ?Chinchilloidea indet., Emballonuridae indet., ?Erethizontoidea indet., ?Herpetotheriidae indet., Interatheriinae indet, Litopterna indet., Marsupialia indet., Microbiotheria indet., Mylodontidae indet., Mylodontoidea indet., Notoungulata indet., Octodontoidea indet., ?Palaeothentidae indet., Pampatheriidae indet., ?Rhinolophoidea indet., Tolypeutinae indet., Toxodontidae indet., Typotheria indet., Vespertilionoidea indet. Chambira [33]
[34][35]
[36][37]
Chilcacetus cavirhinus, Huaridelphis raimondii, Incacetus broggii, Macrosqualodelphis ukupachai, Notocetus vanbenedeni, cf. Kentriodon sp., Cetotheriidae indet., Eurhinodelphinidae indet., Mysticeti indet., Odontoceti indet., Pinnipedia indet., Physeteroidea indet., Squalodelphinidae indet. Chilcatay [38][39]
[40][41]
[42][43]
Urkudelphis chawpipacha Dos Bocas [44][45]
Dasypodon atavus, Eopachyrucos ranchoverdensis, Fiandraia romeii, Palaeopeltis inornatus, Palmiramys waltheri, Proborhyaena cf. gigantea, Prohegetotherium schiaffinoi, Proterotherium berroi, Pseudohegetotherium palmirense, Scarrittia robusta, Trachytherus spegazzinianus, Urotherium interundatum, Uruguaytherium beaulieui, Argyrohyrax sp., Berthawyleria sp., Cephalomyopsis sp., Doellotatus sp., Eoviscaccia sp., Hegetotherium sp., Protypotherium sp., ?Scelidodon sp., ?Vassallia sp., Archaeohyracidae indet., Dasypodidae indet., Euphractini indet., Glyptatelinae indet., Interatheriinae indet., Leontiniidae indet., Machlydotherium indet., Trachytheriinae indet. Fray Bentos [46][47]
[48][49]
[50][51]
[52][53]
[54]
Odontoceti indet., Phocidae indet. Gaiman [55][56]
Diaphorocetus poucheti, Notocetus vanbenedeni, Prosqualodon australis, cf. Kentriodon sp. Monte León [57][58]
?Rhynchippus sp. Petaca [59]
Eoviscaccia boliviana, Trachytherus spegazzinianus, Cephalomyopsis sp., Glyptatelus sp., Prohegetotherium sp., Borhyaenidae indet., Dasypodidae indet., Macraucheniidae indet., Orophodontidae indet. Lacayani fauna [60]
Anayatherium ekacoa, A. fortis, Andinogale sallensis, Antawallathentes illimani, A. quimsacruza, Archaeohyrax suniensis, Branisamys luribayensis, Branisella boliviana, Brucemacfaddenia boliviensis, Cephalomys bolivianus, ?Coniopternium primitivum, Eurygenium pacegnum, Evolestes hadrommatos, Federicoanaya sallaensis, Incamys bolivianus, Kuntinaru boliviensis, Luribayomys masticator, Migraveramus beatus, Notogale mitis, Palaeothentes boliviensis, Paraborhyaena boliviana, Paroctodontotherium calleorum, Pascualihippus boliviensis, Pharsophorus lacerans, Proargyrolagus bolivianus, Prohegetotherium schiaffinoi, Pseudoglyptodon sallaensis, Pyrotherium macfaddeni, cf. Pyrotherium romeroi, Ronwolffia pacifica, Rhynchippus cf. brasiliensis, Sallacyon hoffstetteri, Salladolodus deuterotherioides, Sallamys pascuali, Sallatherium altiplanense, Thadanius hoffstetteri, Trachytherus alloxus, Tricoelodus boliviensis, cf. Acamana sp., cf. Eocoleophorus sp., Glyptatelus sp., aff. Neoreomys sp., Peltephilus sp., Astrapotheriidae indet., Borhyaeninae indet., Dasypodidae indet., Dasyproctidae indet., Megalonychidae indet., Nesodontinae indet., Polydolopidae indet. Salla [61][62]
[63][64]
Acarechimys leucotheae, Ancylocoelus frequens, Archaeohyrax patagonicus, Archaeophylus patrius, Archaeotypotherium propheticus, Archaeutatus malaspinensis, Argyrohyrax proavus, Asmodeus osborni, Asteromys punctus, Australohyaena antiqua, Bryanpattersonia sulcidens, Cephalomys arcidens, C. ceciae, C. plexus, Changquin woodi, Chubutomys navaensis, C. simpsoni, Clypeotherium magnum, Coresodon scalpridens, Cramauchenia normalis, Deseadomys arambourgi, Deuterotherium distichum, Draconomys verai, Elmerriggsia fieldia, Eomicrobiotherium matutinum, Eopachyrucos pliciformis, ?Eoviscaccia australis, Epiklohnia verticalis, Ethelomys loomisi, Eurygenium latirostris, Eutrachytherus grandis, Galileomys baios, Hegetotheriopsis sulcatus, Henricofilholia lustrata, H. vucetichia, Hondonadia parca, H. cf. pumila, Incamys bolivianus, I. menniorum, Kramadolops maximus, Leontinia gaudryi, Leucokephalos zeffiae, Liarthrus copei, Litodontomys chubutensis, Llitun notuca, Loncolicu tretos, Maddenia lapidaria, Medistylus dorsatus, Meteutatus lagenaformis, Notodiaphorus crassus, Notogale mitis, Palaeopeltis inornatus, Palaeothentes chubutensis, P. lucina, P. praecursor, Parabderites minusculus, Parastrapotherium holmbergi, Parutaetus? chilensis, Patagonhippus canterensis, P. dukei, Pharsophorus lacerans, P. tenuis, Pilchenia intermedia, Platypittamys brachyodon, Proadiantus excavatus, P. gibbus, Proadinotherium leptognathus, Proborhyaena gigantea, Proeuphractus setiger, Progaleopithecus fissurellatus, P. tournoueri, Prohegetotherium sculptum, Propachyrucos ameghinorum, Prosotherium garzoni, P. triangulidens, ?Protacaremys adilos, Protarchaeohyrax minor, Protheosodon coniferus, Protosteiromys asmodeophilus, P. medianus, Prozaedius impressus, P. planus, Pseudhalmarhiphus guaraniticus, Pyrotherium sorondoi, Rhynchippus equinus, R. pumilus, Rosendolops cf. ebaios, Sadypus tortuosus, Santiagorothia chiliensis, Scarrittia barranquensis, S. canquelensis, Scotamys antiquus, ?Stenotatus aff. ornatus, Trachytherus spegazzinianus, Tricoelodus bicuspidatus, Vallehermosomys mazzonii, ?V. merlinae, Barrancatatus sp., Cephalomyopsis sp., Cochilius sp., Evolestes sp., Octodontotherium sp., Peltephilus sp., Prohegetotherium sp., Trachytherus sp., Caviomorpha indet., ?Chinchilloidea indet., ?Dasyproctidae indet., cf. Eobranisamys indet., Eocardiidae indet., Henricosborniidae indet., Interatheriinae indet., Isotemnidae indet., Macraucheniidae indet., Palaeothentidae indet., Pichipilidae indet., Propalaehoplophorinae indet., Rodentia indet., Stegotheriini indet., Toxodontia indet. Sarmiento [65][66]
[67][68]
[69][70]
[71][72]
[73][74]
[75][76]
[77][78]
cf. Leontinia gaudryi São Paulo [79]
Moqueguahippus glycisma, Rhynchippus cf. pumilus, Sallamys quispea, Trachytherus ramirezi, T. cf. spegazzinianus, cf. Coniopternium sp., cf. Dasypodinae indet., Hegetotheriidae indet., Macraucheniidae indet., Proterotheriidae indet. Moquegua [80]
[81][82]
[83]
Uccelli Cladornis pachypus, Cruschedula revola Deseado [84]
cf. Andrewsornis sp. Agua de la
Piedra
[31]}
Palaeospheniscus sp. Chilcatay [43]
Devincenzia gallinali Fray Bentos [53]
Eretiscus tonnii, Palaeospheniscus patagonicus, Palaeospheniscus wimani, Paraptenodytes antarcticus Gaiman [55][56]
Arthrodytes andrewsi, Paraptenodytes brodkorbi, P. robustus, Pseudospheniscus concavus Monte León [57]
Spheniscidae indet. Río
Baguales
[85]
Phorusrhacidae indet. Salla [64]
Physornis sp. Sarmiento [73]
Paraphysornis brasiliensis, Taubatornis campbelli Tremembé [86][87]
Phorusrhacidae indet. Moquegua [81]
Rettili &
anfibi
Balanerodus logimus, Gavialidae indet. Barzalosa [32]
?Balanerodus sp., Podocnemis sp., cf. Purussaurus sp., cf. Sebecus sp., Anura indet., Booidea indet., Caimaninae indet., Colubroidea indet., Gavialoidea indet., Serpentes indet. Chambira [36][37]}
Testudines indet. Chilcatay [40]}
Testudinidae indet. Fray Bentos [54]}
Eusuchia indet., Sebecosuchia indet. Mugrosa [88]
?Chelonoidis sp. Petaca [59]
cf. Calyptocephalella sp., Testudines indet. Salla [64]
Calyptocephalella canqueli, Neoprocoela edentatus, Eupsophus sp., ?Madtsoia sp., Iguaninae indet., Sebecidae indet. Sarmiento [70][73]
[74]
Caiman tremembensis Tremembé [87]}
Pesci cf. Hydrolycus sp., Leporinus sp., cf. Phractocephalus sp., Potamotrygon sp., Actinopterygii indet., Cichlidae indet., ?Erythrinidae indet., Loricariidae indet., Pimelodidae indet. Chambira [36][37]
Carcharhinus cf. brachurus, Carcharodon hastalis, Carcharodon subauriculatus, Hemipristis cf. serra, Isurus desori Chilcatay [42]
[89][90]
Carcharodon hastalis, Carcharoides catticus, Echinorhinus pozzii, Galeocerdo aduncus, Lamna totuserrata, Megascyliorhinus trelewensis, Heterodontus sp., Labrodon sp., Sphyrna sp., Squatina sp., Molidae indet., Myliobatoidea indet. Gaiman [91]
Isurus dolloi, Striatolamia macrota, Abdounia sp. Río
Baguales
[85]
Taubateia paraiba Tremembé [92]
Insetti ?Archaeodrapetiops elongata, A. mezzalirai, A. nefera, A. transversa, Archaeolycorea ferreirai, Eternia papaveroi, Indusia suguioi, Kleopathra nemogypsia, K. noctodiva, Microbasis longinota, Neorinella garciae, Parafitopteryx duarteae, Paratilgidopsis praecursora, Petisca dryellina, Philodarchia cigana, Psephenella ferreirai, ?Tabanus tremembeensis, Taubocicadellina breviptera, Taubarixa macrocelata, Tauborixella santosae, Tauborixiellopsis breviclavata, Taubatehymen minuta, Tremembaetalion minutum, Tremembecarabus rotundus, Tremembella gracilis, Tremembellina microcelata, Trulaxia primula, Curculioninae indet., Hydrophilidae indet. Tremembé [93][94]
[95][96]

Correlazioni[modifica | modifica wikitesto]

Il Deseadano della South American land mammal age (SALMA) è equivalente all'Arikareeano nella North American land mammal age (NALMA) e all'Harrisoniano nella versione del 2000 della classificazione. Si sovrappone con l'Hsandagoliano asiatico e con la zona MP 25 dell'Europa, il Waitakiano e l'epoca Landon della Nuova Zelanda.

Correlazioni del Deseadano nel Sud America
Formazione Formazione Agua de la Piedra Formazione Rancahué Formazione Río Guillermo Formazione Deseado Formazione Sarmiento Formazione Salla Fauna Lacayani Formazione Fray Bentos Formazione Moquegua Formazione Chambira Formazione Barzalosa Formazione Tremembé Formazione Las Cascadas Mappa
Bacino Neuquén Australe Massiccio del Deseado Golfo San Jorge Salla-Luribay Cintura sub-andina Paraná Moquegua Ucayali Valle Magdalena superiore] Traubaté Canale di Panama
Paese Bandiera dell'Argentina Argentina Bandiera della Bolivia Bolivia Bandiera dell'Uruguay Uruguay Bandiera del Perù Perù} Bandiera della Colombia Colombia Bandiera del Brasile Brasile Bandiera di Panama Panama
Archaeohyrax
Prohegetotherium
Pyrotherium
Pharsophorus
Trachytherus
Proadinotherium
Proborhyaena
Meteutatus
Andrewsornis
Uccelli del terrore
Roditori
Rettili
Primati
Flora
Insetti
Ambiente deposizionale Alluviale Fluviale Fluviale Alluviale Fluviale-alluviale Fluviale Fluvio-lacustre Alluviale-fluviale Lacustre Fluviale Vulcanoclastici del Deseadano
Fauna del Deseadano
Flora del Deseadano
Vulcanico Si Si Si Si Si Si

Note[modifica | modifica wikitesto]

  1. ^ Paleo Database: Deseadan
  2. ^ Agnolin, 2006, p.27
  3. ^ Godoy et al., 2012
  4. ^ Muñoz et al., 2006
  5. ^ Combina & Nullo, 2011, p.201
  6. ^ Acosta et al., 2002, p.49
  7. ^ Johnson, 2009, p.60
  8. ^ Castro Medina, 2010, p.55
  9. ^ De la Cruz, 2008, p.53
  10. ^ Solíz Mundaca, 2018, p.13
  11. ^ Lorenzo et al., 2018, p.41
  12. ^ Bond et al., 1998, p.42
  13. ^ Tófalo & Morrás, 2009, p.680
  14. ^ Náñez et al., 2009
  15. ^ Pérez Panera, 2010, p.52
  16. ^ Alván et al., 2017, p.56
  17. ^ Gómez et al., 2008, p.48
  18. ^ Marshall & Sempere, 1991, p.635
  19. ^ Hernández et al., 2002, p.5
  20. ^ Billet et al., 2008, p.153
  21. ^ Le Roux et al., 2010, p.332
  22. ^ Reguero & Cerdeño, 2005, p.674
  23. ^ Dozo et al., 2014, p.241
  24. ^ Acosta & Tambussi, 2005, p.128
  25. ^ Do Couto Ribeiro, 2010, p.88
  26. ^ Forasiepi et al., 2014
  27. ^ La Flecha at Fossilworks.org
  28. ^ Cerdeño & Reguero, 2015
  29. ^ Seoane & Cerdeño, 2014
  30. ^ Cerdeño & Vera, 2014
  31. ^ a b Quebrada Fiera at Fossilworks.org
  32. ^ a b Chaparral Alto José at Fossilworks.org
  33. ^ Boivin et al., 2019
  34. ^ Marivaux et al., 2016
  35. ^ Boivin et al., 2016
  36. ^ a b c CTA-61 at Fossilworks.org
  37. ^ a b c CTA-32 at Fossilworks.org
  38. ^ Bianucci et al., 2018
  39. ^ Lambert et al., 2014
  40. ^ a b Ullujaya at Fossilworks.org
  41. ^ Ullujaya 2 at Fossilworks.org
  42. ^ a b Santa Rosa at Fossilworks.org
  43. ^ a b Zamaca at Fossilworks.org
  44. ^ Tanaka et al., 2017, p.3
  45. ^ Urkudelphis at Fossilworks.org
  46. ^ Playa de la Agraciada at Fossilworks.org
  47. ^ Arroyo Castillo at Fossilworks.org
  48. ^ Río Corrientes at Fossilworks.org
  49. ^ Arroyo María Grande at Fossilworks.org
  50. ^ Arroyo Avalos at Fossilworks.org
  51. ^ Paso del Cuello at Fossilworks.org
  52. ^ Rancho Verde at Fossilworks.org
  53. ^ a b Santa Lucía Basin at Fossilworks.org
  54. ^ a b Palmirense at Fossilworks.org
  55. ^ a b Gaimán at Fossilworks.org
  56. ^ a b Playa Santa Isabel at Fossilworks.org
  57. ^ a b Gran Bajo de San Julian at Fossilworks.org
  58. ^ Bahía Nueva at Fossilworks.org
  59. ^ a b Quebrada Saguayo at Fossilworks.org
  60. ^ Lacayani Fauna at Fossilworks.org
  61. ^ Shockey, 2017
  62. ^ Rincón et al., 2015
  63. ^ Conoce Nuestra Biodiversidad - Salla
  64. ^ a b c Salla Formation at Fossilworks.org
  65. ^ Vucetich et al., 2015
  66. ^ Vucetich et al., 2014
  67. ^ Pérez et al., 2012
  68. ^ Shockey et al., 2012
  69. ^ La Cantera at Fossilworks.org
  70. ^ a b Crater Lake Beds at Fossilworks.org
  71. ^ Upper Beds at Fossilworks.org
  72. ^ Higher Level at Fossilworks.org
  73. ^ a b c Cabeza Blanca at Fossilworks.org
  74. ^ a b El Pajarito at Fossilworks.org
  75. ^ Pico Truncado at Fossilworks.org
  76. ^ Punta Nava at Fossilworks.org
  77. ^ Unit 3 at Fossilworks.org
  78. ^ Gran Barranca Deseadan at Fossilworks.org
  79. ^ Padre Eterno at Fossilworks.org
  80. ^ Shockey et al., 2016
  81. ^ a b Moquegua at Fossilworks.org
  82. ^ Cerro Pan de Azúcar at Fossilworks.org
  83. ^ Cerro Mono at Fossilworks.org
  84. ^ Gulf of San Jorge at Fossilworks.org
  85. ^ a b Sierra Baguales at Fossilworks.org
  86. ^ Santa Fé Farm at Fossilworks.org
  87. ^ a b Bairro do Padre Eterno at Fossilworks.org
  88. ^ Camp Waldo Locality, UCMP V-4620 at Fossilworks.org
  89. ^ Cerro Buque M2 at Fossilworks.org
  90. ^ Cerro Buque M8 at Fossilworks.org
  91. ^ Southern cliffs at Fossilworks.org
  92. ^ Tremembé shales at Fossilworks.org
  93. ^ UnG collection at Fossilworks.org
  94. ^ Cachoeira site, south of Vargem Grande do Sul at Fossilworks.org
  95. ^ IG/USP collection at Fossilworks.org
  96. ^ Near Taubaté at Fossilworks.org

Bibliografia[modifica | modifica wikitesto]

Generale
Formazione Deseado
Formazione Abanico
Formazione Agua de la Piedra
Formazione Barzalosa
  • Jorge E. Acosta, Rafael Guatame, Juan Carlos Caicedo A. e Jorge Ignacio Cárdenas, Mapa Geológico de Colombia - Plancha 245 - Girardot - 1:100,000 - Memoria Explicativa, INGEOMINAS, 2002, pp. 1–92.
Formazione Castillo
Formazione Chambira
Formazione Chilcatay
Formazione Dos Bocas
Formazione Fray Bentos
Formazione Gaiman
Fauna Lacayani
Formazione Monte León
Formazione Moquegua
Formazione Mugrosa
  • Luis Alfonso Gómez, Alejandro Patiño, Giancarlo Renzoni, Alejandro Beltrán, Claudia Quintero e Martín Manrique, Geología de la Plancha 119 Barrancabermeja - 1:100,000, INGEOMINAS, 2008, pp. 1–105.
Formazione Petaca
Formazione Río Baguales
Formazione Salla
Formazione Sarmiento
Formazione Tremembé
  Portale Geologia: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di geologia