Hänsel e Gretel

Da Wikisource.
tedesco

Fratelli Grimm XIX secolo 2008 Ernesto Majoni Coleto Hänsel e Gretel Intestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

Hänsel e Gretel

dei

Fardiei Grimm

La ota l ea doi pize, Hänsel e Gretel, che i stajea con sa pare e sò marigna inze na ciaseta pede l bosco. Sa pare el fejea el boschier e l ea tanto poereto. Inze chel paes l é ruà na gran ciarestia, e l boschier el no ‘sia pi adora a i dà da magnà a sò femena e ai sò pize.

Na sera che l se reoltaa inze lieto, tormentà da ra fame e dai pensiere, chel poranima l i à dito a ra sò femena: “Cemodo one da ‘sì inaante? Cemodo fejone a i dà da magnà ai nostre pize?”.

“Sei ben ió ce fei” ra i à dito ra femena. “Doman bonora i porton inze l bosco con chera de ‘sì a fei legnes, e pò i lascion là. I no ‘siarà pi adora a ciatà ra strada de ciasa e coscita se deliberaron de dute doi”.
“Femena, te sos propio na catia. Chi pize s i magnarà ra besties o i morirà da fame!”. “Ce un medol che te sos! Vosto che morone da fame dute cuatro?” ra i à respondù ra femena, e coscita l boschier el s à fato parsuaso.

Par fortuna, inze camera, i pize i ea ancora descedade e i aea scotà duto.
A sentì chera paroles, Gretel ra s à betù a pianse, ma sò fardel el se r à inbrazorada e l i à dito ”No n ebe festide, Greteluca. Sei ben ió ce che ei da fei”.
L é soutà ‘sò de lieto, el s à betù su i sarvije in prescia e l s à calumà fora de ciasa. El s à enpì ra scarseles de sassete bianche e lujentes, l é tornà a ciasa, el s à despoià ceto ceto e l sin é ‘sù danoo sote ra cuertes.
“Fato duto!” l i à dito a Gretel. “Ades te pos dromì inaante, te vedaras che ra fortuna ra no me lasciarà sole”.
Dal indoman, alolo bonora ra marigna r é ‘suda a descedà i pize: “Leà su, poltroi, che ‘son inze l bosco a fei legnes” ra i à dito co ra sò solita stanpata.

NI pize i no n à daerto bocia, i s à viestì de oga e i s à betù inze scarsela un toco de pan che ra i aea dà ra marigna. “No l magnade alolo, parceche no n é outro. Chel l é el vosc disnà.”
Hänsel e Gretel i é moeste drio sa pare e ra marigna. Hänsel l ea l ultimo. In ciou de tanto l se fermaa e l biciaa de scondon un sasseto sul troi. “Parcé te fermesto coscita despes?” l i dijea sa pare. “Me tocia tracagnà par gouja toa!”
“Vardo l mè nino bianco sun cuerto, che l gnoura par me saludà” el dijea Hänsel.
“Scenpio, no n é l jato, l é l soroio che el fesc lujì el camin” ra i à dito ra marigna.
Camina e camina, co l é dinultima i é ruade inze l bosco fis. Sa pare l i à dito: “Pize, diame a curà su alcuanta baregoles, che inpizon el fo.”

I à curà su ra baregoles, i à inpizà el fo e, fin che l ardea, ra marigna r à dito: “Ades scentave ‘sò e stajé cete. Magnà e poussà, che nosoutre doi ‘son a vede de calche ramo. Canche on fenì, tornon a ve tuoi.”
Hänsel e Gretel i s à magnà l pan e i s à conzà ‘sò pede l fo. I ea strache morte e, con chel bon cioudo, i s à infiatì via. Canche i s à descedà, l ea scuro e l fo el s aea deboto studà. I sò jenitore i no n ea tornade, e inze l bosco l ea duto ceto: in ciou de nafré algo zigoraa e calche loo l urlaa.

Gretel r ea coscita spasemada che ra s à betù a zià.

“Su mo, no zià, son ca ió” l i à dito Hänsel par i fei corajo. “Ca de poco spontarà ra luna e coscita ciataron danoo ra strada de ciasa.”
Poco dapò, na bela luna tonda r à inluminà i sassete che l pizo l aea scarà par strada. Un pas drio l outro, drio i sassete, chi doi i s à tirà fora del bosco, e l ea note sarada co i é ruade danoo a ciasa.

Sa pare, che l s aea beleche ciamà gramo de i aé inpiantade inze l bosco, l ea propio contento de i vede danoo sane e salve. Ra marigna inveze ra renjea e ra no dijea nuia. Alcuante dis dapò, inze chera ciasa s à fato vede danoo ra miseria. “Me tociarà i menà danoo inze l bosco” r à dito na sera ra marigna al sò òn. “Me vanza ancora meso un bechin, e dapò on solo aria da magnà. Credeme a mi, no n on outro da fei.”

El boschier l à proà a se bete contra ra sò femena, ma l aea zedù ormai na ota, e i à tocià zede danoo. Hänsel, che anche sto colpo l aea scotà duto, el s à calumà fora de lieto e l s à betù i sarvije, ma l à ciatà ra porta sarada. L é tornà inze lieto e l à proà a consolà sò sorela. “Te vedaras, el Signor el me dajarà desseguro na man”.

Del indoman i é moeste dute alolo bonora.

Hänsel, che l caminaa daos, l à pestuzà el sò toco de pan inze scarsela e in ciou de tanto el se fermaa a molà ‘sò calche fregora inze l troi.
“Parcé tracagneesto coscita e te te fermes daparduto?” l i à cridà sa pare.
“Vardo l colonbo bianco che l s à poià su sul nosc cuerto” l i à respondù el pizo.
“Scenpio, no n é un colonbo, l é i cope che i luje al soroio” r à dito ra marigna.

Inze inze l bosco, l é ‘sù duto conpain de ra ota ignante.

I à curà su i legnote, i à inpizà el fo e - fin che i jenitore i ‘sia a vede de rame - i fardeluche i s à infiatì via al cioudo.

I s à descedà che l ea ormai scuro patoco, coi loe che urlaa. L ea beleche spontà ra luna e Hänsel l é coresc alolo fora par el troi, a vede de ra fregores. Solo che i ouziei e ra besties del bosco i se ‘s aea magnades dutes.

“No n ebe festide” l i à dito a Gretel. “Te vedaras che son boi de ciatà danoo ra strada par tornà a ciasa. L é lusc de luna e no me capitarà desgrazies.” Hänsel e Gretel i à caminà duta note, ma i ea sul troi falà e coscita i s à pardù intrà i brascioi.

I à ‘sironà par doi dis e doa notes, zenza ciatà un zaparoto che l i menasse a ciasa: par se pasce i magnaa nojeles e bronbe curade ‘sò da ra cejes, e par se parà dal fiedo i sin ‘sia a sosta inze i buje dei brascioi.

El terzo dì, canche i s à descedà, i à sentù ciantà un panegasc, che l s aea poià su sun un ramo là daejin.

Incantade dal zizidà de chel ouzeluco, Hänsel e Gretel i s à betù a l vardà: i parea che, fin che l oujoraa in ca e in là, el voresse deboto i dì algo.

Un pas drio l outro, senpre col nas in su, inze un vede no ede i é ruade inze un pianuscel. E ca, gnanche da crede: daante de lore l ea na ciaseta fata de fogaza, co ra lastres de zucar cuoto, i barcoi de pan de Spagna e l cuerto de biscote e mandolato!
“Oh, ce na mereea!” i à dito, e i é coreste de oga ves chera ciaseta coscita bona. “Tiò, zerca chesto” l à dito Hänsel, e l i à slongà a Gretel un toco de fogaza. “Mmm, ce bona … Tu zerca chesto … ” i à dito Gretel, che r ea drio a papuzà un toco de funestra. In chera da ra ciaseta l é vienù fora na osc:

“Taza e roseea, soriza e sorizeta,
ci elo che se papuzea ra mè ciaseta?”
I pize i à respondù alolo:
“No n é na soriza, no n é un sorizin,
l é el vento che l sciubia su par camin”.

E i à seguità a papuzà beate gran toche de funestra e cope de mandolato. In chera s à daerto ra porta, e l é vienù fora na veceta seca come un alega e duta goba, che ra caminaa co na maza. Hänsel e Gretel i s à tanto spasemà che i à fato un souto e i s à molà ‘sobas duto chel che i aea inze man.

“Magnà, magnà pura, pizete” ra i à dito ra vecia co na ojeta lesiera. “Ci v alo menà fin ca? Saré strache e infamentade: vienì inze a ve poussà, no n aede festide”.

I pize, che i ea pies de fame e strache morte, dapò de aé caminà duta note inze l bosco, parsuase de chera bona veceta, i é ‘sude inze inze ra ciaseta dolze.

Ra vecia ra i à fate scentà ‘sò e r à betù sun toura late e fartaies, pome e cuces. Dapò ra i à paricià doi biei lietuche con lenzuos nete de lescia e cuerta bela molizes. “Ades conzave ‘sò e poussà. Ió stajaraei ca con vosoutre”, ra i à dito.

Chi pize i stentaa a tienì i oce daerte: i no s à fato preà, e i s à indromenzà contente beate. Ra vecia, a ra dì s-ceta, ra no n ea na bona né na siesta: l ea na burta stria, che r aea fato su chera ciasa de fogaza solo par tirà là ra famea.

Canche un pizo el se lasciaa ciapà inze ra sò trapola de zucar, ra stria ra l copaa, ra l coea e pò ra se l magnaa. E ades de zerto ra no podea se lascià scanpà chi fardeluche, un gran bon bocon. “Ste stupidiei i se r à propio fata” r à dito inze de era. “Ades i ra fejo ben vede ió …”.

Ra stries es à i oce rosc e es vede poco e malamente, ma es a un bon nas e gran bona rees. Ra stria r aea snasà ormai da indalonse el bonador de chi pize e ra i aea mandà incontra un panegasc mestego, par s i tirà inze inze ra sò bela ciasa.

Del indoman bonora, ignante che Hänsel e Gretel i se descedasse, r é ‘suda inze inze camera e ra i à tocià ra goutes. Ra s à inacorto che cheres de Hänsel es ea nafré pi tondetes de cheres de Gretel, e r à dito: “Ingrassarei sto ca par prin. Me par che l see pi de vegnuda de sò sorela.”
R à brincà Hänsel ancora meso indromenzà, ra l à portà ‘sò inze ciaena e ra l à sarà inze inze na capia.

Co l s à vedù sarà via inze chera prejon, Hänsel l à scomenzà a pianse, a vaià e reclamà: “Féjeme ‘sì fora de ca. Mòleme fora, te preo!” A ra stria el no i fejea propio pecà. “Vaia pura cuanto che te vos, ca sote negun te scota. E pò feniscera de te lagnà tanto: pianse no ‘soa nuia. Magna mo inveze de pi, che te sos magro seco!” Gretel ra no s aea inacorto de nuia e ra seguitaa a dromì. Ce che r arae ciatà co ra se descedaa!

Dapò de aé sarà via sò fardel, ra stria r é ‘suda da era e ra r à smalmenada.

“Bondì, nona. Agnó elo Hänsel? Elo beleche leà?” r à dito ra pizora, canche r à daerto i oce e r à vedù che l lieto pede l sò l ea voito. “Lea su e feniscera de barestà!” i à dito de colpo ra stria. “Va inze cojina, enpe de aga na tecia, betera sul fo e paricia algo de bon par tò fardel. L é magro seco, chel pizo. L à da bete su chile: voi papuzà ziza trenda e saorida, ió!” Gretel r à capì alolo ce che ra vorea dì e r à scomenzà danoo a pianse: chera vecia no n ea propio ra nona caruza che ra someaa. Chera là ra se magnaa i pize. “Te preo, lasceme in pasc. Son solo doi pize … “ r à dito Gretel, insoneada ‘sò daante ra stria. “Propio par chel” i à respondù ra stria riden. “V ei brincà vos doi propio par chel. Ades feniscera de sgnoufà e obedisceme, se no te vos fenì alolo in tecia.”

Chera por pizora r à cognù obedì. Per dis e dis i à tocià fei duto chel che i ordenaa ra stria. Ra ‘sia a tuoi r aga, ra fejea i laore de ciasa e ra pariciaa un grun de fijicaries da magnà par sò fardel.

Alolo bonora ra vecia ra ‘sia ‘sò inze cianea e ra i dijea a Hänsel: “Dame mo l diedo pizo, che voi vede se te sos pi gras.” Ma chel macia d un borson el saea che ra stria ra vedea poco e coscita l i slongaa un os de polastro, outro ca l diedo!
“Par ra strionaries de duta ra stries! Cemodo polo esse che, con duto chel che te foles, te sos ancora coscita seco?” i dijea ra vecia, senpre pi inbestiada.

L é passà dis e setemanes. Dapò un mes, ra stria r aea pardù ra passienza.

“Magro o gras che l see, ades voi magnà chel pizo, ei spetà anche massa. Doman el mazo e fejo rosto”. Gretel, che r aea scotà, ra s à betù a zià come un vedeluco. “Feniscera de zià e betete a fei algo” ra i à dito ra stria. “Doman bonora te betes sul fo un lavieso pien de aga. Ma ades vatin alolo a dromì”.

Da bonora, canche Gretel r é leada su, ra stria ra i à dito: “Ignante de bete a cuoe r aga, l é da fei el pan. Ei beleche paricià ra pasta e i inpizà l fornel: varda se l é assei cioudo”.
Gretel r aea capì che ra stria vorea ra bicià inze fornel par ra cuoe e se ra magnà. E coscita ra i à dito: “No ruo su, l é massa outo par me, e anche massa strento”. Ra stria r à pardù ra passienza e ra i à respondù: “Stupidela, tir te in là che te fejo vede ió cemodo che se fesc.” R à tolesc un scagneto, r é montada su, r à daerto ra bocora e r à betù ra testa inze inze l busc. “Vedesto ce na scenpia che te sos? El busc l é assei gran. Varda: passo inze anche ió.” “Na scenpia te saras tu!” ra i à dito Gretel, che ra no spetaa outro: ra i à dà na prenta, r à ficià ra vecia inze fornel e r à sarà su alolo ra bocora.

Par ra stria l é stà ra fin. Dal fornel vienia fora zighe senpre pi oute, ma a Gretel ra no i fejea propio pecà: r à lascià che ra brujasse garia e ra padisse duto chel che r aea fato padì chi outre.

R é coresta de oga ‘sò par sciara fin inze cianea, r à daerto ra capia e r à craià ”Hänsel, ra stria r é morta, r é morta!!!” I pize i s à strucà su contente, i à pianto, i à ridù, i no saea pi ce fei. “Ades sin ‘son da ca, ma ignante se tolon el tesoro de ra stria. Ei vedù agnoche ra l à scondù, l é doi baulete farade scondude inpó i foles” l à dito Hänsel. I fardiei i s à betù aduna par tramudà i foles che i pesaa no sei cuanto, e i à daerto i baulete. Ce na mereea! I ea pies de oro, ‘soies e perles. Ra stria l ea na gran sciora. Co ra scarsela pienes, Hänsel e Gretel i sin é ‘sude da ra ciasa de ra stria e par scanpà in prescia da chel postato i à ciapà un troi inze par el bosco.

Camina e camina, i é ruade pede r aga. “E ades, cemodo fejone a scaazà via? Ca no né pontes né piences” l à dito Hänsel duto ajità. “Varda, là inze meso l é na anera: damandoni se ra me mena via era” r à dito Gretel, e r à craià:

“Anera bianca, anera grassa,
ca no n é ponte, ca no se passa.
Ciarieme su su ra tò piumes
che ruone via ignante che see lunes.”

R anera r à nodà ves de lore, e i pize i é montade su su ra sò schena. Poco dapò i ea da r outra banda, iusto daante l troi che l menaa a ciasa soa.

E coscita, ignante che vienisse note, Hänsel e Gretel i é ruade a ciasa. Sa pare l ea stradelà de contento de i vede danoo sane e salve. L ea gramo come i sò pecade de aé lascià i sò pize inze l bosco, da in chel dì el no n aea fato outro ca pianse. Intanto chera catia de ra sò marigna, dapò de aé padì fame e miseria, r ea morta.

“No pianse pi ades, pare” l à dito Hänsel par i fei corajo, e el l se l à inbrazorà e strucà su.” “Son danoo ca, negun podarà pi me fei del mal”. Fin che l dijea sto tanto, el s à svoità fora ra scarseles:
l é tomà fora un scento de monedes de oro e de ‘soies. Anche Gretel r à daerto ra sò traersa, e l é tomà fora outra monedes e outra ‘soies. Chi doi pize i aea curà su un bel tesoro!

Da incraota Hänsel, Gretel e sa pare i no n à pi padì fame e i à vito senpre aduna, sciore e contente de chel che i aea.